Pragnąc założyć stowarzyszenie musimy w pierwszej kolejności zastanowić się i odpowiedzieć sobie pytanie, jakiego rodzaju i jaki zakres działalności miałaby obejmować założona przez nas organizacja. W zależności od tego mamy, bowiem możliwość założenia stowarzyszenia zwykłego lub stowarzyszenia zarejestrowanego.
Jak założyć stowarzyszenie zarejestrowane?
Chcąc założyć tego rodzaju organizację społeczną musimy jednak w pierwszej kolejności zebrać grupę 15 osób. Jest to wymagane minimum w przypadku chęci założenia stowarzyszenia zarejestrowanego. Osoby zakładające stowarzyszenie muszą być obywatelami naszego kraju, mieć ukończony 18 rok życia. Muszą to być osoby mające pełne prawa publiczne i pełną zdolność do czynności prawnych. Ktoś, kto nie posiada polskiego obywatelstwa lub nie ukończył jeszcze 18 lat ma możliwość dołączenia do funkcjonującego już stowarzyszenia. Gdy zgromadziliśmy już odpowiednią ilość osób przystępujemy do uchwalenia właściwego statutu stowarzyszenia. W dokumencie tym powinny się znaleźć:
- pełna nazwa stowarzyszenia,
- teren jego działania i siedziba zarządu,
- wszystkie cele stowarzyszenia i sposób ich zrealizowania,
- zasady nabycia/utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki wszystkich osób zrzeszonych w stowarzyszeniu,
- sposoby wyboru władz, procedury ich usunięcia, kompetencje i zasady działania zarządu,
- sposoby i metody reprezentowania stowarzyszenia,
- warunki uchwał,
- sprawy finansowe i opłaty członkowskie,
- zasady i kryteria wprowadzania zmian,
- procedury pozwalające na prawne rozwiązanie stowarzyszenia.
Mając uchwalony statut wybieramy komitet założycielski stowarzyszenia. Komitet powinien zostać wybrany na pierwszym zebraniu założycielskim. Po przebrnięciu przez te czynności składamy w sądzie właściwy wniosek o rejestrację stowarzyszenia. Dodatkowo dołączamy do niego odpowiednie, wymagane prawem formularze, listę założycieli zawierającą pełne ich dane, uchwałę obrazującą wybór komitetu założycielskiego oraz adekwatne oświadczenia osób się w nim znajdujących. Załączone powinny zostać również uwierzytelnione wzory podpisu członków zarządu oraz pełna umowa użyczenia lokalu. Właściwe wzory druków i pism możemy otrzymać w sądzie lub na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
W przypadku stowarzyszenia zarejestrowanego sąd ma 3 miesiące na wydanie rozstrzygnięcia dopuszczającego (lub nie) do działalności zgłoszone w nim stowarzyszenie. Zgłoszenia dokonujemy w sądzie wojewódzkim, właściwym dla siedziby stowarzyszenia.
Jak założyć stowarzyszenie zwykłe?
W przypadku stowarzyszenia zwykłego, fakt jego założenia nie wymaga rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, a jedynie u samego starosty. W związku z tym stowarzyszenie to nie będzie miało osobowości prawnej, ma ono jednak zdolność sądową. Tego rodzaju stowarzyszenie realizuje zazwyczaj cel społeczny opierając się o uchwalony wcześniej regulamin. W celu założenia stowarzyszenia zwykłego wystarczą trzy dorosłe osoby fizyczne. Stowarzyszenie zwykłe nie może zostać założone przez osoby prawne, co ważniejsze, takie osoby nie mogą być również jego członkami. Przynależność ta byłaby niezgodna z ustawą prawa o stowarzyszeniach.
Każdy, kto zakłada stowarzyszenie zwykłe musi zdecydować o jego nazwie, celu, w jakim powstaje, terenie działania, głównej siedzibie oraz regulaminie w nim obowiązującym. Regulamin stowarzyszenia zwykłego jest takim samym dokumentem jak statut w przypadku stowarzyszenia zarejestrowanego. Musi zostać wybrany także przedstawiciel stowarzyszenia. Popularność powoływania stowarzyszenia zwykłego wynika zazwyczaj z prostszej struktury organizacyjnej i mniejszych zawiłości w trakcie jego zakładania. Minusem okazać się może ograniczenie w źródle finansowania. Są to zazwyczaj wyłącznie dobrowolne składki członkowskie. Po uregulowaniu wszystkich spraw organizacyjnych stowarzyszenie zwykłe powinno zostać zgłoszone do starostwa powiatowego celem wpisanie go do ewidencji. Zgłaszając ten fakt wymagane jest przedstawienie właściwych dokumentów, z których najczęściej wymaganymi są:
- właściwie wypełniony wniosek o wpis do ewidencji,
- regulamin działalności stowarzyszenia.
W niektórych przypadkach może być wymagany również protokół z zebrania zawierający właściwe załączniki oraz listę założycieli i osób uczestniczących w zebraniu. W przypadku braku uwag ze strony starosty po 30 dniach stowarzyszenie zostaje wpisane do ewidencji i tym samym może rozpocząć swą działalność.
Oba rodzaje stowarzyszeń, stowarzyszenie zwykłe jak i stowarzyszenie zarejestrowane muszą posiadać REGON i NIP.
