Gęstość kości wraz z wiekiem ulega przerzedzeniu. W okolicach 35 roku życia człowiek ma najgęstszą strukturę kostną, a już kilka lat później z naturalnych przyczyn może mu zacząć ubywać nawet 1% masy rocznie. Jeśli spadek gęstości zaczyna przewyższać ustalone normy, istnieje spore prawdopodobieństwo wystąpienia osteopenii lub osteoporozy. W przypadku podejrzeń tej choroby konieczne jest wykonanie specjalistycznego badania gęstości kości.
Badanie densytometryczne (BMD) jest podstawowym narzędziem diagnostyki osteoporozy i osteopenii. Wskazane jest regularne poddawanie się badaniom po wkroczeniu w wiek średni i tym samym dołączeniu do grupy ryzyka. Na pojawienie się tych chorób narażone są szczupłe kobiety, jednak mężczyźni po ukończeniu 45 roku życia także powinni zachować czujność. W wielu przypadkach densytometria może ochronić przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.
Prześwietlenie umożliwia precyzyjne określenie gęstości mineralnej w strukturze kostnej. Jest to badanie trwające około kilku minut i przebiega przy użyciu aparatu densytometrycznego. Jest to specjalny stół wyposażony w mikrolampę rentgenowską zainstalowaną pod spodem oraz aparaturą z czujnikami promieniowania. Proces promieniowania z lampy RTG do czujników pozwala obliczyć gęstości kości pacjenta. Aby wyniki były jak najbardziej miarodajne, korzysta się z dwóch wiązek promieniowania: niskoenergetycznej oraz wysokoenergetycznej. W fachowej terminologii nazywa się to techniką DXA.
Badaniom poddawane są najczęściej te części ciała, które są szczególnie narażone na urazy, kontuzje i złamania w wyniku osteoporozy. Prześwietlany jest m.in. odcinek lędźwiowy kręgosłupa, a także szyjka kości udowej, nadgarstki oraz przedramię.
Podstawowym wskaźnikiem używanym do badań w kierunku osteoporozy jest T-Score, który informuje o gęstości kośćca w danym wieku. Ocena z reguły jest dokonywana na podstawie ogólnie przyjętego schematu:
- < - 2,5 odchylenia standardowego – sygnał, że pacjent ma osteoporozę,
- między 1.0, a 2,5 – postępujące rozrzedzenie struktury kości, czyli osteopenia, często nazywana początkową fazą osteoporozy,
- < - 1.0 – prawidłowa gęstość struktury kostnej.
Komu szczególnie zaleca się wykonanie densytometrii?
Badania densytometryczne w pierwszej kolejności skierowane są do osób, które osiągnęły wiek senioralny ze względu na naturalny, aczkolwiek postępujący proces utraty gęstości kości. Nie znaczy to jednak, że tylko podeszły wiek jest głównym czynnikiem występowania osteoporozy. Od lat obserwuje się tendencję zachorowania także wśród znacznie młodszych ludzi. Przyczynia się do tego m.in. niezdrowy tryb życia oraz dodatkowe choroby, które sprzyjają „nadprogramowym” ubytkom masy kostnej. Osteoporozy nie wolno bagatelizować, dlatego po osiągnięciu wieku średniego rozsądnym krokiem jest wykonywanie okresowych badań profilaktycznych. Na pojawienie się tego wyniszczającego schorzenia narażone są także osoby:
- palące i nadużywające alkoholu,
- prowadzące mało aktywny tryb życia, wynikający m.in. ze specyfiki pracy,
- niesprawne z powodu trwałego unieruchomienia,
- dotknięte takimi chorobami jak np. cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek, zapalenia stawów i inne zaburzenia reumatoidalne, schorzenia układu pokarmowego, nadczynność cukrzycy,
- cierpiące na choroby genetyczne,
- o zbyt niskiej masie ciała,
- z zaburzeniami odżywiania lub stosujące dietę ubogą w wapń i witaminę D3.
Ponadto kobiety, które zbyt wcześnie przeszły okres menopauzy (przed 45 rokiem życia) lub w krótkich odstępach czasowych były kilka razy w ciąży, są również narażone na pojawienie się osteoporozy.
Czy do badań należy się szczególnie przygotowywać?
Badanie nie wymaga specjalnych przygotowań ze strony pacjenta. Jak wyjaśnia specjalista pracujący w centrum medycznym Dobra Diagnostyka i mający wieloletnie doświadczenie w wykonywaniu densytometrii:
Nie jest konieczne, aby pacjent był na czczo, może zjeść normalny, aczkolwiek lekkostrawny posiłek na parę godzin przed diagnostyką. Ważne jest jednak, aby na dzień przed badaniami nie zażywał suplementów diety zawierających wapń. Trzeba koniecznie pamiętać o tym, aby powiadomić lekarza w przypadku, gdy miało się w ciągu kilku ostatnich miesięcy badanie tomograficzne, a także poinformować o występujących chorobach i przyjmowanych lekach.
Na czas badań konieczne jest zdjęcie biżuterii lub ubrań z metalowymi elementami. Aby zaoszczędzić czas zarówno sobie, jak i specjaliście wykonującemu densytometrię, warto także zadbać o odpowiedni ubiór.
