Przewlekła choroba wyniszczająca, znana jako CWD (ang. Chronic Wasting Disease), została potwierdzona w 2023 roku u jelenia w Parku Narodowym Yellowstone, co wzbudziło poważne obawy zarówno wśród ekspertów, jak i zarządców parku. CWD to śmiertelna i zaraźliwa choroba, która dotyka jelenie, łosie oraz mulaki, a jej wywoławcą są zniekształcone białka, nazywane prionami. Choroba ta stanowi poważne zagrożenie dla populacji dzikich zwierząt w tym regionie.
Przewlekła choroba wyniszczająca – czym jest?
CWD to nieuleczalna choroba, która atakuje układ nerwowy dzikich zwierząt, takich jak jelenie, łosie i mulaki. Powodowana jest przez priony – zakaźne białka, które zniekształcają się, a następnie gromadzą w mózgu i innych tkankach. Choroba prowadzi do zmian w zachowaniu i funkcjonowaniu organizmu. Objawy obejmują m.in.:
- nadmierne ślinienie,
- apatia,
- utrata masy ciała,
- zmiany neurologiczne.
Wszelkie przypadki zakażenia kończą się śmiercią zwierzęcia, co czyni tę chorobę niezwykle niebezpieczną dla populacji dzikich zwierząt.
Potencjalne ryzyko dla ludzi
Obecnie nie ma potwierdzonych przypadków przeniesienia CWD na ludzi. Jednakże eksperci podkreślają, że z uwagi na długi okres inkubacji choroby oraz priony mogące przetrwać w środowisku przez wiele lat, takie ryzyko nie jest całkowicie wykluczone. Myśliwi i osoby mające kontakt z zakażonymi zwierzętami powinni zachować szczególną ostrożność. Zaleca się:
- przebadanie mięsa przed spożyciem,
- unikanie spożywania mięsa pochodzącego od zwierząt z widocznymi objawami choroby,
- stosowanie odpowiednich środków ochrony podczas obróbki mięsa.
CWD na świecie
Choroba ta, znana również jako „choroba jeleni zombie”, została wykryta w 31 stanach USA. Poza Stanami Zjednoczonymi jej obecność odnotowano w:
- Kanadzie,
- Norwegii,
- Finlandii,
- Szwecji,
- Korei Południowej.
Obszary, w których występują przypadki CWD, wymagają szczególnej uwagi ze względu na trudności w eliminacji prionów z ekosystemu.
Drogi przenoszenia choroby
CWD przenosi się głównie poprzez płyny ustrojowe i odpady zakażonych zwierząt, takie jak:
- ślina,
- mocz,
- odchody,
- skażona gleba.
Zakaźne priony mogą pozostawać w środowisku przez wiele lat, co sprawia, że ryzyko infekcji utrzymuje się długo po śmierci chorego zwierzęcia. Fakt ten potęguje wyzwania związane z zarządzaniem terenami, gdzie występują przypadki tej choroby.
Wpływ na populacje dzikich zwierząt
Przykłady z innych regionów wskazują na poważne konsekwencje rozprzestrzeniania się CWD:
- W 2023 roku w Parku Narodowym Yellowstone odnotowano pierwszy przypadek CWD wśród lokalnej populacji jeleni.
- W Wind Cave National Park (Dakota Południowa) CWD stało się główną przyczyną śmierci łosi według badań USGS.
- Choroba rozprzestrzenia się od południowo-wschodniego Wyoming przez ostatnie 20 lat, co stanowi zagrożenie dla sąsiednich obszarów, w tym Yellowstone.
Zalecenia dla myśliwych i zarządców parków
W obliczu zagrożenia przewlekłą chorobą wyniszczającą eksperci apelują o przestrzeganie środków ostrożności:
- Myśliwi powinni poddawać mięso dzikich zwierząt badaniom w celu wykluczenia obecności prionów,
- zarządcy rezerwatów muszą monitorować stan populacji dzikich zwierząt,
- należy podejmować działania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania choroby, takie jak odpowiednie zarządzanie padliną,
- istotne jest edukowanie społeczeństwa na temat zagrożeń związanych z CWD.
Konieczność dalszych badań
Chroniczna choroba wyniszczająca stanowi jedno z największych wyzwań dla ochrony dzikiej przyrody w Ameryce Północnej oraz innych regionach świata. Konieczne są dalsze badania nad:
- mechanizmami przenoszenia choroby,
- potencjalnym wpływem na zdrowie ludzi,
- optymalnymi środkami zapobiegawczymi.
Odpowiednie działania mogą pomóc w ograniczeniu strat w populacji zwierząt oraz zmniejszeniu długoterminowych skutków dla ekosystemów.
